Kilka słów o mózgu

Korzystając  z okazji ”Światowego Tygodnia Mózgu” , który przypadał w dniu 15 marca 2021, chciałam podzielić się z Państwem wiadomościami na temat pracy mózgu,  nowinkami i ciekawostkami, które uzyskałam na szkoleniu z neurodydaktyki oraz przez wiele lat pracy zawodowej.

  1. Mózg – używaj albo wyrzuć swoje umiejętności trzeba ciągle powtarzać, aby mózg się rozwijał.
  2. Plastyczność – to zdolność mózgu do ciągłej zmiany swojej struktury i funkcji np. podczas układania puzzli.
  3. Mózg nie jest statyczną strukturą jest bardzo dynamiczny – czyli zmienia się. Jest pragmatyczny.
  4. Mózg uczy się tego co mu będzie potrzebne: ciekawe, intrygujące.
  5. Mózg zawsze pyta o sens – czy to jest mi potrzebne? Czy to jest dla mnie ważne? Mózgu nie można zmusić do nauki, można wtedy gdy coś jest ciekawe.
  6. Ciekawość – motywacja  –

Mózg nagradza się sam to genialny tercet:

  1. Dopamina – rozbudza wewnętrzną aktywność i gotowość do działania (hormon szczęścia);
  2. Opioidy endogenne – fizyczne i psychologiczne zadowolenie (dobre samopoczucie);
  3. Oksytocyna – odczuwanie silnej więzi z drugim człowiekiem, gotowość do poświęceń, budowanie zaufania i gotowości do współpracy.

Kiedy wydzielane są te 3 substancje do mózgu ?

Gdy coś osiągamy, ale zawsze gdy w sytuacji kiedy inni ludzie obdarzają nas swoją sympatią, uznaniem, szacunkiem, byciem zauważanym,  otrzymujemy wsparcie społeczne.

Dlaczego tak jest bo mózg jest istotą społeczną – jest to nowe odkrycie neurobiologów. Dla poprawnego działania systemu motywacji decydujące znaczenie mają zainteresowania własnego otoczenia oraz uznanie i szacunek okazywany przez innych.

Gdy śpimy neurony się uczą i przetwarzają informacje zdobyte w dzień, sen jest bardzo ważny dla każdej jednostki rozwojowej ( 9,5 godziny powinien spać nastolatek).

Struktury korowe uaktywniają się, gdy osoba ucząca może coś obserwować np.  doświadczenie z chemii, fizyki. Natomiast dzięki neuronom lustrzanym zdobywamy:

  • kluczową dla rozwoju cywilizacji zdolność uczenia się od innych,
  • kluczową dla cudownego życia społecznego zdolność empatii.

Mózg obserwatora jakiejś czynności odwzorowuje stany wewnętrzne ( np. widzimy to, gdy ktoś je cytrynę czyli neurony lustrzane odwzorowują co czują inni ludzie).

Neurony lustrzane: mój mózg widzi, czuje, myśli to co Ty widzisz, czujesz, myślisz. Plastyczność mózgu jest ograniczona przez stres i nudę. Stres wyłącza wyższe funkcje poznawcze.

Neurony umierają z nudów!!!

Co wpływa na uczenie się?

  • uwaga
  • emocje
  • motywacja

Informacje o zabarwieniu emocjonalnym są łatwiej zapamiętywane niż normalna zabawa. Aby mózg się uczył potrzebuje:

– bogatego w bodźce środowiska edukacyjnego,

– atmosfery dającej uczniom poczucie bezpieczeństwa

„Nic  tak silnie nie stymuluje rozwoju mózgu jak kreatywne zajmowanie się wszelkimi rodzajami sztuki”        J. Vetulani, neurobiolog, profesor Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii. Odbiór sztuki aktywuje mózg, większe sukcesy naukowe odnoszą osoby, które równocześnie  interesują się sztuką.

Praca w grupie stymuluje rozwój poznawczy, emocjonalny, społeczny ucznia. Umiejętność pracy w grupie w dużym stopniu decyduje później o sukcesie w pracy, ale przede wszystkim jest doskonałą metodą uczenia się. Nauczanie przyjazne mózgowi:

– pozwala popełniać błędy,

– uwzględnia różnorodność talentów,

– uczy przetwarzania informacji, jak korzystać z wiedzy,

– oparte jest na pasjach i zainteresowaniach.

Powinna być indywidualizacja nauczania tj. przejście od konkretów do abstrakcji np. gdy uczeń 3 klasy liczy na palcach – niech liczy  ma prawo być inny.

Kultura błędu – panuje obecnie, dziecko nie może się pomylić jest to takie przeświadczenie. Dlatego dzieci boją się próbować, boją się odpowiedzieć, bo może ta odpowiedź będzie zła ( dzieci boją się kompromitacji) . Dziecko ma prawo się mylić!  Neurodydaktyka zakłada, że mamy się mylić żeby się przez to nauczyć. Dzieci boją się swoich emocji, sposobu wyrażania emocji a przecież złość dziecka jest normalna.

Efektywna nauka jest możliwa, gdy mózg jest aktywny i wykonuje pracę. Dzieci uczą się poprzez własną aktywność, sprawdzanie, eksperymentowanie, zadawanie pytań. Zadania polegające na samodzielnym poszukiwaniu rozwiązań silnie pobudzają sieć neuronalną.

Maria Montessori włoska lekarka, pedagog mówi:  „ Każda niepotrzebna pomoc jest przeszkodą w rozwoju”,  „Pomóż mi to zrobić samemu” – tak mówi dziecko.

Na koniec podzielę się maksymą : „ Nauczyciele są jak ogrodnicy – nauczyciel jako organizator procesu uczenia się, przygotowuje, inspiruje, zadawala i wspiera uczniów w swoich działaniach”

Dziękuje za uwagę i przeczytanie mojego artkułu.

Pedagog szkolny: Anna Kaczmar